Тоҷикистони соҳибистиқлол ҳамчун кишвари ҷӯяндаи сулҳу амонӣ на танҳо дар дохили кишвар, балки дар ҷаҳон хоҳони зиндагии созгору некӯаҳволона аст. Аз ин рӯ, марому мақсади имрӯзаи давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бар он нигаронида шуда, ки ҷавонон дар рӯҳияи ватанпарастиву ифтихор аз давлату давлатдорӣ, зиракии сиёсӣ, вориси арзандаи гузаштагони худ будан, соҳиби маданияти волои тоҷикона, дарёфтани фарқи дӯсту душман ва ҳимояи худ дар асри бархӯрди тамаддунҳо бояд тарбия ёбанд. Барҳақ, ин амал ва андешаи оқилонаест, ки пеш гирифтаанд ва ҷавонон низ нерӯи шикастнопазири ҳар як ҷомеаи замонавианд. Аммо бо мақсадҳои муғризона истифода бурдани ин нерӯи созанда аз гуноҳҳои кабира буда, истифодаи бомақсад ва некӯандешонаи он боиси хушбахтию шодкомиҳо хоҳад буд.
Ҷалби ҷавонон ба гурӯхҳои экстремистӣ, ҳизбҳои мамнуъ ва нашъамандию нашъаљаллобӣ худ воқеияти ниҳоят ногувор дорад. Мутаассифона дар ҷомеаи мо низ гаравиши ҷавонон ба ин гуна пайраҳаҳои нодуруст ба назар мерасад ва давлату Ҳукумати кишвар бар онанд, ки бо ҳар воситае набошад, пеши роҳи ин амалҳои номатлуб гирифта шаванд. Мубтало гардидани ҷавонон ба нашъамандӣ далели беиродагии онҳост. Зеро дидаву дониста ба роҳи каҷ пой ниҳодан ва худро ҳалок кардан беандешагию ноустувориро нишон медиҳад. Барои бартараф кардан ва садди роҳи нашъамандӣ шудани ҷавонон, фирефтаи намояндагони ҳизбу гурӯҳҳои мамнӯъ нашудани онҳо ва ба роҳи рост ҳидоят кардани ҷавонон аз муҳити оилаи солим дастёб мегардад, ки ин дар оянда барои фаъолияти хуби мактаби миёнаву тамоми зинаҳои таҳсилоти ибтидоӣ, миёнаи касбӣ ва макотиби олӣ шароити мусоид фароҳам меоварад.
Тарбия ҳама вақт мураккаб ва мушкил аст. Зеро рӯҳияи, хоҳиш, миҷоз, организми ҳар як шахс гуногун буда, вобаста ба он роҳу усулҳои ҳархелаи тарбиягирӣ ва тарбиякуниро талаб мекунад. Тарбия аз ҳамон вақте, ки инсоният аз ҳастии худ дарак медиҳад, оғоз мешавад. Саҳлангорӣ дар оғози тарбия рафти тарбиякунии баъдинаро нодуруст ва мушкил мегардонад.
Замоне тифли чилрӯзаро назди Ҳаким Сино оварданд ва пурсиданд, ки «чӣ тавр бояд тарбият кард?», суол кард: «чанд рӯза аст?». Гуфтанд: «чил рӯза ». Ҳаким ҷавоб гуфт, ки «Шумо чил рӯз дер кардаед ва акнун чӣ тавре ки мехоҳед, ҳамон хел тарбия кунед».
Оилаи солим тарбияро дуруст ба роҳ монда, солимии ҷомеаро таъмин мекунад. Дар аксар мавридҳо тарбияи нодурусти шахсеро дида, ба омӯзгор ва таълимдиҳандаи ӯ нафрин мекунанд, вале боре андеша намекунанд, ки талаба ё худ донишҷӯ дар як рӯз танҳо 6-7 соати вақти худро бо устод мегузаронаду бас. Боқӣ ӯ дар назди волидон аст.
Ниёгони бузурги тоҷик бо истифода аз хиради илоҳӣ ва таҷрибаи рӯзгори осудаи хеш ба тарбияи фарзанд машғул мешуданд. Аз даврони кӯдакӣ сар карда, ҳар як марҳилаи ҳаёти фарзандро бо гулоби тарбияи накӯ, ки бозгӯйи «Пиндори нек, Гуфтори нек, Кирдори нек» буд, шодоб менамуданд. Хушбахтона то имрӯз аз он даврони ифтихорӣ моро панду андарзҳои ниёгон раҳнамоӣ кору пайкор аст ва мо имконияти фаровони истифодаи он таҷрибаҳоро дорем. Аз Анӯшервони одилу Зардушти Спитамон, Рӯдакиву Фирдавсӣ, Синову Берунӣ, Саъдиву Ҳофиз, Камолу Бедил, Хайёму Ҷомӣ, Аттору Сайидо сар карда, то ба Айниву Туғрал, Лоҳутиву Турсунзода, Бобоҷон Ғафур, Муҳаммад Осимӣ, Муъмин Қаноату Бозору Лоиқ ва ҳазорони дигар фарзандони бохиради тоҷику форс баҳри болоравии фарҳангу маданият ва тарбияи дурусти фарзанди миллат пандномаҳои безавол офаридаанд. Мо ифтихор аз он дорем, ки ниёгони мо аз азал соҳибтамаддун буданд ва ин ирсро то ба имрӯзиёни мо оварда расонидаанд ва мо вазифадорем, то ба ояндагони худ низ ин ирсиятро мерос гузорем. Барои ин танҳо тарбияи дурусти насли имрӯзу оянда зарур аст.
Дар рафти тарбияи фарзанд омӯхтани одоби меҳмониву хӯрокхӯрӣ, либоспӯшиву гуфтор, аспсавориву ғайраҳоро ба роҳ мемонданд. Кӯдаки навзод аввал дар назди пири хирадманд соҳиби номи муносиб мегашт, ситорашиносон, файласуфон ояндаю тақдири тифлро муайян мекарданд, баъдан тарбия ва воситаҳои тарбияи кӯдакро ба волидон дастур медоданд.
Чаро мо намекӯшем, ки хушахлоқ бошем? Чаро аз имкониятҳои илму техникаи имрӯза, интернету почтаҳои электронӣ, китобхонаву курсҳои омӯзишӣ, фондҳои гуногун ва монанди инҳо пурра истифода намебарем?
Чаро ғамхориву дастгирии давлату Ҳукумати Тоҷикистони азизро бобати таълиму тарбия аз худ намекунем?
Хушбахтона, нисбат ба якчанд соли пешин ҷамъияти мо рушд ёфта, ҷавонон ба кору хондан бештар майл доранд. Дар мактабҳои таҳсилоти умумӣ, ибтидои касбӣ, миёнаи касбӣ ва макотиби олӣ, ки кори таълиму тарбия ба ҳам сахт вобастаанд, баъзан рафтори ношоистаи шахсе боиси халалдор гардидани рафти таълим мегардад. Дер мондани донишомӯз ба дарсҳо агар рафти таълимро халал расонад, тарзи рафтору либоспӯшӣ, суханронию монанди инҳо Оинномаю қоидаҳои дохилии мактабро вайрон мекунанд. Ба ҳар ҳол, дар оянда умед ҳаст, ки мо танҳо ба пеш ҳаракат мекунем, рафтору гуфтори мо ба тарбияи хуб ва гирифтани таълими дуруст мусоидат менамояд.
Дар коллеҷҳою донишгоҳҳо нақши ташкилоти ҷамъиятии донишҷуён, пеш аз ҳама иттифоқи ҷавонон ва иттифоқи касабаи донишҷӯён дар тарбия ва ҳифз намудани ҳуқуқҳои донишҷӯён, зоҳир намудани ташаббусҳои наҷиб, мубориза бар зидди қонуншиканӣ ва ғайраҳо назаррас аст. Ҷавонон бояд дар сафи аввали созандагиву ваҳдату ягонагӣ қарор дошта бошанд ва хушбахтона имрӯз чунин ҳам ҳаст. Дар тамоми чорабиниҳои сиёсиву фарҳангӣ, оммавию маърифатӣ ҷавонони Тоҷикистони соҳибистиқлол ширкат варзидаву дар озмуну мусобиқаҳои ҷаҳонӣ ҷойҳои намоёнро ишғол мекунанд, ки ин ҳам боиси хушбахтӣ ва обрӯю эътибори Тоҷикистони озод аст. Дар ҳар як баромад ва суханронии худ Роҳбари давлати тоҷикон – Асосгузори Сулҳу Ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба таври ҳамешагӣ доир ба ифтихор аз гузаштагони боору номус, мардонагиву ҷасорат, илмомӯзиву ҷўяндаи накӯиҳо будан ҳарф мезанад, бо мисолҳои таърихиву ҷолиб диққати ҳамагонро ба ин амалҳои ҷавонмардона ҷалб менамояд. Пайравӣ ба абармардони миллат пайравӣ ба одобу арҷгузорӣ ба номи онҳост.
Дар «Гулистон»-и Саъдӣ омада, ки «Илм аз баҳри дин парвардан аст, на аз баҳри дунё хӯрдан» ва дар ин робита Довуди Той меафзояд: «Абуҳанифа ситораи рахшонест барои раҳгумзадагон ва дарёи илмест, ки мақбули ҳамаи дилҳост».
Дар гуфтаҳои Имом Ғаззолӣ дар рисолаи «Айюҳалвалад» – «Эй фарзанд» доир ба илм андарзу масалҳои зиёде вомехӯранд, ки дар яке гуфта мешавад: «Соҳиби сахттарин азоб дар рӯзи қиёмат олимест, ки Худованд вайро аз илмаш баҳрабардор накардааст». Бале, дар масали имрӯза «Олими беамал – занбӯри беасал» аст. Инчунин Имом Ғаззолӣ мефармояд, ки илм ба танҳоӣ кофӣ нест, амал бидуни илм мумкин нест, олим бош на зарфи илм ва ғайраҳо.
Мақсад аз ин иқтибосҳо чист? Танҳо мақсад он аст, ки ҷавонон дар рӯҳияи солими илмомӯзӣ ташаккул ёбанд ва мисли аҷдодони хирадманди худ илмҳои замонаро аз худ кунанд. Бе илм ва омӯзишу тамрини касб ягон ҷомеа пеш намеравад ва боиси паст шудани маърифату зиндагӣ, ахлоқу маданият ва худшиносиву худогоҳӣ мегардад. Омўзиши илм ва роҳи он ноҳамвору меҳнатталаб, вале пурифтихору самарбор аст. Илм чизе нест, ки дар як муддати кӯтоҳ натиҷа диҳад. Баръакс он заҳмати пайваста мехоҳад, вале мо дар ҳар сурат бояд дар роҳи рушди илм бо натиҷаҳои муайян умед бандем ва ҳамеша дар хотир дошта бошем, ки муваффақияти мо моли мост ва бояд барои таҳкими дастовардҳо ва дар айни замон ба хотири райъи мушкилоту монеаҳои мавҷуда пайваста кӯшиш намоем».
Дар фарҷом ҷавононро ба роҳи накӯ, ахлоқи ҳамида ва хислати инсондӯстона даъват карда, умеди волидон ва тамоми мардуми тоҷикро ба ояндаи дурахшоне, ки он ҳам дар дасти ҷавонон аст, нигарон менамоем. Зеро боварии комил дорем, ки ин нерӯи созанда ва ваҳдатсарои тоҷик доимо зӯрӣ бозуи худро ба ободии Ватан, осудагии љомеа ва амонии оила сарф мекунад. Мо тамоми фикру андешаи худро сарҷамъ карда, бо як иқтибос аз суханронии Асосгузори Сулҳу Ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон, ки дар Паёми навбатиашон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баён доштанд, иктифо мекунем: «Мо аз ҷавонон умеди калон дорем, зеро дар оянда масъулияти давлатдорӣ ва рушди кишвар бар уҳдаи онҳо меафтад.
Аз ин рӯ, мо бояд ҷавононро дар руҳияи баланди худшиносиву худогоҳии миллӣ, ватандӯстиву ватанпарастӣ ва ифтихор аз давлатдории миллӣ тарбия намоем, онҳоро ба илму касбомӯзӣ ҳарчӣ бештар ҷалб кунем, дар миёни наврасону ҷавонон тарзи зиндагии солимро тарғиб созем. Ин на танҳо вазифаи ҷонии падару модарон ва мураббиёну омўзгорон, балки тамоми ҷомеа аст. Танҳо дар ҳамин сурат мо пойдевори давлатдории худро мустаҳкам месозем ва дилпурона пеш меравем.
Азимов Холиқназар- муовини директор оид ба илм ва инноватсияи коллеҷи техникии ДТТ ба номи академик М.Осимӣ
